4
INDICE GENERALE
INTRODUZIONE................................................................................................................................8
CAP. I: L'UNGHERIA DI WERBOCZY..........................................................................................15
Il regno medievale d'Ungheria: cenni storici in rapporto al Tripartitum....................................16
Istvan Werboczy: cenni biografici..............................................................................................22
CAP. II: IL DIRITTO DI FAMIGLIA NEL TRIPARTITUM............................................................27
Quod ex nobili patre et ignobili matre generati veri nobiles censentur.....................................28
Quod etiam per adoptionem nobiles fiunt et creantur................................................................39
De divisione bonorum et de paterna seu patria potestate..........................................................42
Casus in quibus pater potest filium ad bonorum divisionem compellere...................................50
De casibus in quibus econtrario filius cum patre divisionem facere potest...............................52
Adhuc de uno casu divisionis.....................................................................................................57
De filiis furiosis et mente captis quod semper in patria potestate consistunt............................58
Quot modis cessat et tollitur patria potestas..............................................................................59
Quod puelle in capillis constitute Fassiones facere non possunt...............................................61
Qualiter puelle infra tempus maritationis earum: in domo paterna maneant...........................62
Quid sit dotalitium diffinitive, et quid Paraffernum...................................................................63
Qui sint et intelligantur ex officio veri barones regni................................................................63
Quod Dotalitiorum solutio partim pecuniis, partim rebus venalibus fieri debet.......................70
Quod mulier a primo marito integram, et a secundo mediam Dotem habet..............................71
Qualiter Dotalitium et Quartalitium simul queri poterit............................................................72
Quod mulier in adulterio deprehensa perdit Dotalitium............................................................73
Quomodo noscitur matrimonium inter consanguineos contractum...........................................76
Quod ignorantia legitimas, scientia vero illegitimas proles generat.........................................78
Qualiter uxor Dotalitium suum marito suo relaxare potest.......................................................80
5
Quomodo maritus uxori super bonis suis Fassionem facere potest...........................................81
De legitima et illegitima puerorum etate....................................................................................83
Qui vel que intelligantur sub iuris esse, et de puerorum triplici tutela......................................86
De prima tutela, que legitima nominatur...................................................................................88
De secunda tutela, que testamentaria appellatur.......................................................................91
De tertia tutela, que Dativa nuncupatur.....................................................................................92
Qualiter virilis et qualiter feminei sexus fratres in tutela succedant.........................................95
Quid si iura possessionaria utrumque sexum concernant de tutela faciendum sit....................95
Quid sit agnatio et cognatio, vel agnatus et cognatus................................................................98
Utrum testamentaria tuitio destruat legitimam et econverso.....................................................99
Duo corollaria notanda de successione Tutoria........................................................................99
De casibus, in quibus fratres: ad tutelam non admittuntur......................................................101
Quot modis possunt excusari tutores ab onere tuitionis..........................................................102
Quod tutores fideliter tenentur gerere officium tutele..............................................................103
Qualiter tutores accusari possunt, et de pupillis furiosis.........................................................104
Quod princeps etiam extra terminos iudiciorum de tutore providere potest...........................106
Quod tutores in cunctis causis pupillorum procedere possunt................................................108
De etatibus pupillorum revidendis et litteris inde Revisionalibus............................................109
Quid littere Revisionales valeant..............................................................................................109
Quod orphani in causis contra eos tempore pupillaris etatis..................................................111
Quod pupilli in causis tempore patris eorum inchoatis respondere coguntur.........................111
Casus quidam in quo pupilli etiam illegitime etatis respondere tenentur................................112
Quod evocatores pupillorum in homagiis eorum convincuntur...............................................113
CAP. III: IL DIRITTO SUCCESSORIO NEL TRIPARTITUM......................................................114
TITULI PARTIS PRIMAE..............................................................................................................115
Qui sint et intelligantur heredes et posteritates.......................................................................115
Quare iura possessionaria serviciis conquisita ius foemineum non sequuntur.......................121
6
Econtra cur iura possessionaria pecuniis empta ius foemineum concernunt..........................122
Utrum bona nota infidelitatis condemnati utrique sexui deserviant........................................123
An bona tum pro servitiis tum pecuniis simul collata utrumque sexum sequantur..................124
De clausula donationis per defectum seminis..........................................................................125
Quod bona Donatione regia acquisita si etiam pecuniarum summa.......................................127
Quomodo cum Donatione regia per defectum seminis procedendum est................................127
Declaratio articuli decreti super bonis per defectum seminis impetratorum editi...................127
Unde proveniat proditio fraterni sanguinis..............................................................................129
Quid sit proditio fraterni sanguinis diffinitive..........................................................................129
De divisionibus bonorum paternorum et avitorum inter fratres fiendis...................................131
Quid si domus paterna lapidea vel magnis sumptibus constructa fuerit..................................133
Quod litteralia instrumenta frater natu maior conservabit......................................................135
De divisionibus bonorum per fratres acquisitorum..................................................................136
Quod si fratrum quispiam bona per se inventa pro se reservare voluerit................................136
Quod divisio bonorum inter fratres carnales non processu litis fieri debet.............................137
Quando nova divisio bonorum inter fratres condivisionales admittatur.................................138
Quod universa bona inter fratres divisa altero fratrum deficiente in alterum devolvuntur.....140
Utrum bona marito et uxori simul collata deficiente marito in uxorem devolvantur...............141
Utrum bona nota infidelitatis condemnati in fratrem adoptivum condescendant....................143
Quid de successione filiarum duorum fratrum in heredes seorsum prefectarum sit................145
Quod pater bona avita in preiudicium filiorum alienare non potest........................................145
Quid sit onus assumere, et quot modis onera assummantur....................................................146
Quid sit ius Quartalicium diffinitive.........................................................................................147
De modo solutionis iurium Quartalitiorum seu quarte puellaris.............................................147
Quod si uni filiarum quarta puellaris data fuerit, altera contendere poterit...........................147
Quomodo foemine de bonis maritorum eici possunt................................................................153
De divisione rerum mobilium mariti inter relictam et liberos ac fratres eiusdem...................155
7
De Paraffernis et rebus cum sponsa ac tempore nuptiarum sponse datis...............................155
De equis equatialibus defuncti ad quinquagenarium usque numerum....................................157
De iuribus possessionariis mariti durante coniugio uxoris comparatis..................................158
Quod mulier de bonis mariti dotem suam rehabere potest......................................................158
Quod Dotalitium uxoris pro maleficio mariti non amittitur.....................................................158
De matrimonio inter consanguineos scienter vel ignoranter contracto...................................159
TITULI PARTIS SECUNDAE........................................................................................................159
Quomodo portiones filiorum ac filiarum et fratrum excidi debent..........................................160
De estimatione iurium paternorum vel fraternorum litis inter medio decedentium.................160
Qualiter filii ante et post sententiationem patris nati in bonis paternis succedant..................161
Utrum filius post patris sententiationem natus possit redimere paterna bona........................161
Quid si pater cum filio vel omnes fratres simul sententiabuntur..............................................162
TITULI PARTIS TERTIAE............................................................................................................162
Quomodo res mobiles et immobiles rusticorum inter filios et filias dividantur.......................163
Qualiter bona rustici intestati in dominum terrestrem devolvuntur.........................................164
APPENDICE. PECULIARITA' NELL'APPLICAZIONE DEL TRIPARTITUM........................167
De consuetudinario iure regnorum Sclavonie et Transilvanie peculiari.................................167
De Scitulis Transsilvanis, quos siculos vocitamus...................................................................168
De villanorum, quos Iobagiones nuncupamus conditionibus et legibus..................................169
CAP. IV: CENNI DI DIRITTO FAMILIARE E SUCCESSORIO PRESSO LE POPOLAZIONI
ROMENE.........................................................................................................................................172
Ius Valachicum: il diritto del popolo romeno...........................................................................173
Il diritto di famiglia presso i Romeni.......................................................................................175
Il diritto successorio presso i Romeni......................................................................................179
CONCLUSIONI...............................................................................................................................184
BIBLIOGRAFIA E SITOGRAFIA..................................................................................................196